YANGIN SUYU DEPOSU HESABI VE PERİYODİK KONTROLÜ
Yangından korunma ile ilgili tüm mühendislik hesaplarının en can alıcı kısmı sulu söndürme sisteminde yangın su deposu kapasitesinin belirlenmesidir. Çünkü doğrulamanın yapılabilmesi için proje esaslarını kontrol etmekle başlar. Projeyi yapan mühendisin hesabı doğru ise bunun sadece sahada ölçümle kontrolü esastır. Bu konu ise,
BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİKTE,
MADDE 68 – Aynı Yönetmeliğin eki “Ek-8 Yağmurlama Sisteminde Su Deposu En az Hacmi” tablosu aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Ek-8/A Yağmurlama Sistemi, Yangın Dolabı ve Hidrant Tasarımı Ön Hesabı İçin Su Deposu En Az Hacmi
Ek-8/B Yağmurlama Sisteminde Tasarım Yoğunlukları
NOT: Depolama alanları ve farklı özellikteki kullanım alanları için TS EN 12845 esas alınır.
Ek-8/C Yangın Dolapları ve Hidrant Sistemi İçin İlâve Edilecek Su İhtiyaçları
Tabloları kullanılarak hesaplanır.
Dolayısıyla bu kriterlerle izlenecek yol BYK Yönetmeliği, TS EN 12845 ve konuya özel standartlarla aşağıdaki esaslarla yürütülür.
1- Sulu söndürme sistemleri, yangın dolapları sistemi, hidrant sistemi, sprinkler sistemi için yapılmış hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basınç ve debi değerleri merkezi veya şehir şebekeleri tarafından karşılanamıyorsa; kapasiteyi karşılayacak yangın pompa istasyonu ve deposu oluşturulmalıdır.
2- Sistemde en az bir güvenilir su kaynağı bulunmalıdır. Sulu söndürme sistemleri için kullanılacak su depolarının yangın rezervi olarak ayrılmış bölümleri başka amaçlar için kullanılmamalı, depo tesisatı sadece söndürme sistemlerine hizmet verecek şekilde düzenlenmelidir.
3- Su deposu hacmi, her sistem için minimum basınç/debi şartlarında gerekli olan su ihtiyacına göre belirlenir.
4- Her bir sistemin minimum su beslemesi, tabloda belirtilen minimum çalışma süresi için yeterli kapasiteye sahip olmalıdır.
Su Beslemeleri İçin Minimum çalışma Süresi
Tehlike Sınıfı Süre (dk.)
Düşük Tehlike 30 dakika
Orta Tehlike 60 dakika
Yüksek Tehlike 90 dakika
- a) Yapıda sulu söndürme sistemi olarak sadece yangın dolapları sistemi mevcut ise su kapasitesi
TS EN 671-1 ve TS EN 671-2’ye uygun, sistemler için tasarım debi değerlerinin tabloda verilen sürelerle çarpımı ile hesaplanır. (100 lt./dk. veya 400l lt./dk.)
- b) Yapıda sadece çevre hidrant sistemi bulunması durumunda su ihtiyacı en az 1900 litre debiyi 90 dakika süre ile karşılayacak kapasitede olmak üzere yapının risk sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ile belirlenmelidir.
5- Depolama alanlarında su beslemeleri için çalışma süresi, yanıcılık sınıfı ve depolama yüksekliği dikkate alınarak tablolara göre belirlenmelidir.
6- Hidrant, hortum ve sprinkler tesisatlarının birlikte kullanıldığı durumlardaki gibi, birleşik su beslemeleri, aşağıdaki şartları sağlamalıdır:
- a) Sistemler tam hesaplı olmalıdır.
- b) Su beslemesinin süresi en çok su ihtiyacı olan sistem için gerekenden az olmamalıdır.
- c) Su beslemesi, her sistemden eş zamanlı maksimum hesaplanmış debilerin toplamını sağlayabilmelidir. Debiler en çok su ihtiyacı olan sistem için gerekli basınca kadar düzeltilmelidir.
- d) Su beslemesi ile sistemler arasına ikili boru bağlantıları monte edilmelidir.
Örneğin,
Orta Tehlike 3 sınıfına giren ve bünyesinde bir hidrant, iki yangın dolabı ve sprinkler (yağmurlama) sistem bulundurmaktadır. Binada en yüksekteki hortum dolabının pompaya olan yüksekliği 10 metre ve en uzak hidrantın pompaya olan mesafesi 100 metre ise, bu tesisin pompa basıncı, pompa debisi ve su deposu hacmi ne olmalıdır?
ÇÖZÜM
Not: Bu tip hesaplamalarda acil bir durum için 2 adet yangın hortum dolabı, 1 adet hidrant çalışacakmış gibi hesaplama yapılır.
Hortum dolabı için;
Ek-8/C’de orta tehlike 3 sınıfı için debi 100 lt./dk. yani süre minimum 60 dk. olmalıdır.
100 lt/dk. x 60 dk. = 6000 lt. = 6 m3
Minimum iki adet hortum dolabı düşünülürse 6 x 2 = 12 m3
Hidrant için;
Ek-8/C orta tehlike 3 için debi 1000 lt/dk. ve süre minimum 60 dakika olmalıdır.
1000 lt/dk. x 60 dk. = 60000 lt = 60m3
Sprinkler için;
Ek-8/B’de orta tehlike 3 için;
Tasarım yoğunluğu = 5 mm/dk. = 0,005 m/dk.
Islak veya ön etkili = 216 m2
Ek-8/C’de hidrant ve hortum dolabı için alınan süre sprinkler içinde geçerlidir.
Süre = 60 dk.
0,005 m/dk. x 216 m2 x 60 dk. = 64,8 m3
Yangın Suyu Hacmi = 64,8 m3 + 12 m3+ 60m3 = 136,8 m3
Not: Ek-8/A tablosunda orta tehlike 3’e göre ıslak veya ön etkili kısmında en az su deposu 160 m3 olarak verilmiş olduğu görülmektedir. Fakat bu tablo yaklaşık değerler verdiği için, öncelik her zaman hidrolik hesaptır. MADDE 92 BYKY
Yukarıda belirtilen esaslar kontrol edilerek hacim ölçüleri ve deponun projede belirtilen fiziki çiziminin uygunluğu ölçüm yapılarak tespit edilir. Bu işlem periyodik muayene personelinin asli görevidir.
Yangın su deposunun kontrol edilmesinden sonra hazırlanan bu rapor uygunluk raporudur. Hazırlanan raporlar iş güvenliği çalışmaları kapsamında hazırlanan raporlardır ve hazırlanan muayene raporu yalnızca 1 yıl için geçerlidir. Her yıl bu uygunluk raporunun yenilenmesi gerekir. Bu kontroller sırasında standartlara uymayan tesisatlar konusunda ilgili kişilere gerekli bilgiler verilmelidir. Raporun eksiksiz şekilde hazırlanması da dikkat edilmesi gereken konulardan biridir.
Yangın Tesisatı Periyodik Kontrolü için bu sayfayı inceleyebilirsiniz.