İŞ YERİ ORTAM AYDINLATMA ÖLÇÜMÜ
Aydınlatma Ölçümü Amacı ve Kapsamı
Aydınlatma ölçümü en başta işyeri ortamında çalışma rahatlığını sağlayabilmeyi amaçlar. En önemli görevi işin iyi ve yeterli düzeyde görülüp yapılabilmesidir. Aydınlatma/Işık Ölçümü çalışma ortamlarının iç ve dış ortamlarda olmak üzere uygunluğunun tespit edilmesini kapsar. Yani, çalışanların maruz kaldığı ışık şiddetinin uygun olup olmadığını belirleyen bir ölçümdür.
Aydınlatma Ölçümü Neden Yapılmalıdır?
Doğru aydınlatma güvenli çalışma ortamı sağlar.
Yapılan tüm işlerin detaylı bir şekilde görünmesine yardımcı olur.
İş yerinde tehlikelerin görünürlüğü açısından önemlidir. İş kazası oluşma riskini azaltır.
Çalışma verimini arttır.
Çalışanların maruz kaldığı ışık şiddetinin yetersiz olması, yorgunluk hissetmesine, kişinin biyolojik ve psikolojik olarak zarar görmesine yol açar.
Bu sebeple işveren, İş Sağlığı ve İş Güveliği Kanunu gereğince de zorunlu olan aydınlatma ölçümlerini yaptırmakla yükümlüdür.
Aydınlatma Tanımları
İlluminans: Belirli bir yönden gelen ışığın toplam akısının aydınlatma şiddetidir. Birimi lux, candle vb.dir. Aydınlatma şiddeti açık havada gündüzleri 2.000-100.000 lüks arasında, geceleri ise 50-500 lüks arasında değişmektedir.
Lüminans: Belirli bir yönden gelen ışık etkisi ile bir yüzeyin birim yüzey alanı başına düşen ışık şiddetinin ölçüsüne denir. Birimi cd/m2’ dir.
Aydınlık Düzeyi,Em: Belirlenen bir yüzeyin aydınlanma şiddeti ortalamasının, altına düşmemesi gereken seviyeye denir.
Aydınlatma Ölçümü Nasıl Yapılır ?
İşyeri Ortamında Aydınlatmasının değerlendirmelerinde TS EN 12464 standart serisi esas alınır. Ölçüm yöntemleri için de COHRS 928-1-IPG-039 metodu kullanılmaktadır COHRS 928-1-IPG-039 metodunda ölçümler 2 ana kısma ayrılır:
1-İç Mekanlarda Aydınlatma Ölçümleri
2-Dış Mekanlarda Aydınlatma Ölçümleri
Aydınlatma ölçümleri yapabilmek için lüksmetre(ışık ölçer) cihazı kullanılmaktadır. Lüksmetre, ışık enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren bir foto elektrik pil ile, lüksel olarak kalibre edilmiş çok duyarlı bir mili amper metre den oluşmaktadır. Lüksmetrenin filtre sistemi, spektral duyarlılığı insan gözünün spektral duyarlılığının aynı olacak şekilde yapılmıştır.
İç Mekanlarda Aydınlatma Ölçümü
–Ölçümler genel alanlar ve çalışma alanı olarak ikiye ayrılmaktadır.
-Öncelikle cihazın ölçüm öncesi ve sonrasında kapak yardımıyla “0” doğrulaması yapılır.
-Ölçüm yapılacak bölüm ve ölçümü etkileyebilecek bölümlerin aydınlatma ekipmanları açık olmalıdır. Aksi durumlar, kayıt altına alınarak raporda belirtilmelidir.
-Ortam koşulları (bulutlu, güneşli vb.) kayıt altına alınır.
-Genel alan ölçümlerinde sensör yerden 1 metre yükseklikte yere paralel olarak tutularak 4 noktada ölçüm alınır.
-VDT (ekranlı çalışma) klavyede iki nokta (iki nokta arası 20 cm), ekranda iki nokta ( iki nokta arası 10 cm)alınarak ölçüm yapılır. Bu dört noktanın ortalaması alınır. Ekranlı çalışmalarda maximum aydınlatma önemlidir. (12464/1 Madde 4-9)
-Çalışma alanında bulunan bir doküman üzerinde 10 cm aralıkla 2 noktada ölçüm alınır. Bu ölçümün ortalaması alınır.
-Çalışma düzlemindeki ölçümler için aydınlatma noktaları baklava dilimi şeklindeki 4 noktadan ölçüm alınır. Bu 4 noktanın ölçüm ortalaması alınır. Endüstriyel ortamlarda yapılan ölçümler masa ve ofiste yapılan ölçümler ile aynıdır.
-İç ortam ölçümlerinde ölçüm noktaları arasındaki uzaklıklar 3 metre veya daha az olmalıdır. Bir çizgi üzerinde dört noktada ölçüm alınıp ortalaması baz alınır. Çizgisel alan üzerinde alınan noktalar en karanlık ve en aydınlık noktayı da temsil edecek şekilde alınmalıdır. İç ortamlarda alınan ölçümler aydınlık kaynaktan karanlık duvara doğru alınmalıdır.
Dış Mekanlarda Aydınlatma Ölçümü
Dış ortam ölçümlerinde ölçüm noktaları arasındaki uzaklıklar en az 3 metre olmalıdır. Bir çizgi üzerinde dört noktada ölçüm alınıp ortalaması baz alınır. Çizgisel alan üzerinde alınan noktalar en karanlık ve en aydınlık noktayı da temsil edecek şekilde alınmalıdır. Dış ortamlarda ölçüm alınırken karanlıktan aydınlığa doğru gidilmelidir.
Aydınlatma Ölçümleri ile dikkat edilmesi gereken unsurlar nelerdir?
–Cihaz herhangi bir malzeme gölgesi, insan gölgesi ya da direk yansıma, parlama gibi durumlardan uzak olmalıdır.
-Çalışma düzleminde alınan 4 noktadaki değerler sınır değerin 1/3’ünden düşük olmamalıdır.
-Park alanı, lobi, antrede alınan ölçümler sınır değerin 1/10’undan düşük olmamalıdır.
-VDT’de alınan ölçümler sınır değerin 1/10’undan düşük olmamalıdır.
-Hava alanlarında ölçümler sınır değerin 1/4’ünden düşük olmamalıdır.
-Aydınlatma değerinin, olması gereken sınır değerin ilgili oranından (1/3, 1/10 veya 1/4) daha düşük çıkması aydınlatma açısından uygun değildir.
-Ölçüm esnasında herhangi bir parlama olduysa ölçüm pozisyonu değiştirilmelidir.
Aydınlatma Ölçümlerinin Değerlendirilmesi
Aydınlatma dağılımında etkili olan yüzeylerin yansıma oranları ve sınır değerler TS EN 12464-1(Kapalı Çalışma Alanları), TS EN 12464-2(Bina Dışı İş Yerleri) standartlarında verilmiştir. Değerlendirmeler bu standartlara göre yapılır. Trakya Laboratuvar iş hijyeni, iş yeri ortam aydınlatma ölçümü hizmetleri için ilgili yasa ve yönetmeliklere göre müşterilerine ölçüm ve test hizmetleri sunmaktadır.
